madan/-meden
در معناي :«بدون، بدون اينكه» هست. دو حالت دارد.
1- وقتي كه فعل اصلي (فعل دوم) منفي است، اين پسوند به اين معني است كه ابتدا فعلي كه با اين پسوند مي آيد انجام شود.
|
Şemsiyeni almadan çıkma. |
|
بدون برداشتن چتر خارج نشو. (ابتدا چتر را بردار بعد خارج شو) |
|
Saçlarınızı taramadan evden çıkmayın. |
|
بدون شانه‌زدن موهايتان از خانه خارج نشويد. (ابتدا موهايتان را شانه بزنيد بعد از خانه خارج شويد) |
-(y)ken
اين پسوند به فعل چسبيده و معني "زماني كه، وقتي كه، در حالتِ ...، در حالي كه، در حال،حين" به فعل فرعي مي دهد كه نحوه وقوع فعل اصلي را توضيح دهد. بيشتر با افعال وسيع، گذشته ساده و زمان حال به كار مي رود. يعني ابتدا پسوند آن زمان و بعد اين پسوند به كار مي رود. بعد از اين پسوند، پسوند شخص به كار برده نمي شود. اگر آخرين حرف فعل مصوت باشد حرف y مي آيد.
پسوند فعل وسيع : ar/er/r/ır/ir/ur/ür
|
Dün okula giderken onu gördüm. |
ديروز وقتي كه به مدرسه مي رفتم او را ديدم. |
|
Yemek yerken konuşmamalısın. |
در حال غذا خوردن نبايد صحبت كني. |
|
Onu görürken ağladı. |
وقتي او را ديد گريه كرد. |
صفت و موصوف .......... Sıfat Tamlaması
در تركي صفت قبل از اسم مي آيد :
Yorgun işçi : كارگر خسته
Genç kız : دختر جوان
به كار بردن صفت هاي توصيفي به عنوان اسم:
براي اين كار موصوف را حذف مي كنيم و صفت را به جاي اسم به كار مي بريم. در اين حالت اگر موصوف پسوندي داشته باشد، صفت آن پسوند را مي گيرد :
|
Kırmızı gömlek pahalı |
پيراهن قرمز گران است. |
|
Kırmızı pahalı |
قرمز گران است. |
براي مقايسه يا درجه برتري كه در فارسي با «تر» بيان مي‌شود از تركيب «DAn daha» استفاده مي‌شود. Dan همان پسوند ازي است. نكته: پسوندهاي tan/-ten زماني كاربرد دارند كه اسم به يكي از صامت‌هاي بي‌‌واك (k, f, ş, ç, s, p, t, h) ختم شود.
(اسم) + اسم + dan/den , tan/ten + daha + صفت
صفت هاي مبهم .......... Belirsizlik Sıfatları
قبل از اسم آمده و آن را از لحاظ چه يا كه بودن، تعداد، مقدار و يا مكان، به صورت مبهم مشخص مي كند. ضماير پر كاربرد مبهم اين ها هستند:
|
bir |
يك |
|
kimi |
گاهي، برخي، بعضي |
|
bazı |
بعضي، برخي |
|
hiç |
هيچ |
|
başka |
ديگر، غير، جدا |
|
her |
هر |
|
biraz |
اندكي، قدري، كمي |
|
Birkaç |
چند، چندي، تعدادي |
|
birçok |
بسياري، مقدار زيادي |
|
Birtakım |
دسته اي، مقداري، نوعي |
|
az |
كم |
|
çok |
زياد |
|
bütün |
تمام، كل، همه |
|
hiçbir |
هيچ يك |
صفت هاي شمارشي ..........Sayı Sıfatları
چهار نوع هستند :
1- صفت هاي شمارشي اصلي ..........Asıl Sayı Sıfatları
اعداد اصلي هستند. به غير از يك ، bir نشانگر جمع هستند، اما بعد از آنها اسم به صورت مفرد مي آيد.
|
Beş ekmekler alırım. (yanlış) |
پنج نان‌ها مي خرم. (غلط) |
|
Beş ekmek alırım. (doğru) |
پنج نان مي خرم. (درست) |
اين نوع صفت به سوال kaç? : چند، جواب مي دهد.
صفت ..................sıfat (ön ad)
در تركي صفت ها به دو دسته تقسيم بندي مي شوند :
1- صفت هاي توصيفي ...................... Niteleme sıfatları
2- صفت هاي تعييني (توضيحي) .....Belirtme sıfatları
******************
1- صفت هاي توصيفي
قبل از اسم يا ضمير آمده و چگونگي آن را از نظر شكل (biçim)، حالت (durum) و يا رنگ (renk) بيان مي كند.
|
Kahverenki keçi |
بز قهوه اي |
رنگ |
|
Zengin adam |
مرد ثروتمند |
حالت |
|
Küçük çanta |
كيف كوچك |
شكل |
اين نوع صفت ها به سوال «چگونه (چطور) - nasıl» جواب مي دهند:
|
Genç kız |
دختر جوان |
|
Soğuk su |
آب سرد |
|
Büyük ev |
خانه بزرگ |
مثلا چگونه دختري؟ جواب : دختر جوان
|
Yeşil elmayı hiç sevmem. |
سيب سبز رو اصلا دوست ندارم. |
|
Sıcak hava beni rahatsız eder. |
هواي گرم من را ناراحت مي كند. |
|
Aç ayı oynamaz. |
خرس گرسنه بازي نمي كند (ضرب المثل) |