-ası/-esi
اين وجه وصفي، مفهوم خواسته و درخواست به فعل مي دهد. پسوند پركاربردي نيست.
|
Kırıl-ası el |
شكستن دستش را مي خواهم |
|
Görülesi yerler |
جاهايي كه ديدنش را مي خواهم/بايد ديد |
|
Eli kırılası adam, cüzdanımı çalmış. |
مردي كه (كاش)دستش بشكنه، كيفمو دزديده. |
|
Öpülesi eller |
دستاني كه بايد بوسيدشان |
mış/-miş/-muş/-müş
اين پسوند كه خود پسوند زمان ماضي نقلي است، وقتي در نقش صفت باشد مفهوم زمان گذشته مي‌رساند.
|
Geçmiş gün |
روز گذشته |
|
Yapışmış etiket |
برچسب چسبيده شده |
|
Sararmış yapraklar |
برگ‌هاي زرد شده |
حالت منفي با آمدن ma/me قبل از اين پسوند درست مي شود.
|
ipteki kurumamış çamaşırları toplama. |
لباس هاي خشك نشده روي بند را جمع نكن. |
|
Bozulmuş musluğu tamir et. |
شير خراب (شده) را تعمير كن. |
لازم به ذكر است اگر حالت منفي بيايد با توجه به هماهنگي آوايي فقط دو حالت –mamış و –memiş درست خواهد شد.
-acak/-ecek
اين پسوند كه پسوند زمان آينده است، در صورت وجه وصفي بودن مفهوم "براي/به منظور" دارد. و مفهوم زمان آينده را نيز دارد.
|
gelecek hafta |
هفته آينده |
|
içecek su |
آب نوشيدني |
|
okunacak kitap |
كتاب خواندني (كتابي كه خوانده خواهد شد) |
|
yapılacak işler |
كارهاي لازم (كارهايي كه بايد انجام شود) |
با اين پسوند اسم هاي مختلفي نيز درست شده است.
|
Gel- |
آمدن |
gelecek |
آينده |
|
Yak- |
سوزاندن |
yakacak |
سوخت |
|
Giy- |
پوشيدن |
giyecek |
لباس، پوشاك |
|
Aç- |
باز كردن |
açacak |
كليد، باز كننده |
خود كلمه آچار هم از فعل aç- به اضافه پسوند زمان وسيع –ar درست شده است كه كلمه‌اي است تركي.
|
evde hiç içecek kalmamış. |
در خانه هيچ نوشيدني نمانده است. |
|
Yakacak fiyatlarına zam gelmiş. |
قيمت سوختها افزايش يافته است. |
Zam يعني افزايش قيمت، zam gelmek يعني افزايش قيمت يافتن.
dik/dik/duk/dük
اين پسوند، پسوند اول شخص زمان گذشته ساده است و در ساخت اسم، كلماتي مي‌سازد كه با گذشته مرتبط هستند.
|
Tanı-dık yüz |
چهره آشنا (شناخته شده) |
|
Bil-dik adam |
مرد دوست و آشنا |
اين پسوند معمولا با پسوندهاي ملكي به كار برده مي‌شود. در اين حالت غير از سوم شخص جمع، حرف k آخر به ğتبديل مي‌شود.
|
|
پسوند ملكي |
yazmak |
|
ben |
-ım/-im/-um/-üm |
Yazdığım kitap |
|
sen |
-ın/-in/-un/-ün |
Yazdığın kitap |
|
O |
-ı/-i/-u/-ü |
Yazdığı kitap |
|
Biz |
-ımız/-imiz/-umuz/-ümüz |
Yazdığımız kitap |
|
Siz |
-ınız/-iniz/-unuz/-ünüz |
Yazdığınız kitap |
|
onlar |
-leri/-ları |
Yazdıkları kitap |
معني اولي يعني كتابي كه نوشته‌ام/نوشته بودم، نوشته‌اي/ نوشته بودي ...
فعلي كه اين پسوند را مي‌گيرد مي‌تواند با ma/me منفي نيز باشد.
|
Okuduğum kitap hoşuma gitmedi. |
از كتابي كه خوندم خوشم نيامد. |
|
Ödevi bitirdiğin zaman hemen bana getir. |
زماني كه تمرين را تمام كردي زود براي پيش من بيار. |
|
Sizin anlamadığnız soru var mı? |
آيا سوالي كه متوجه نشده‌ايد داريد؟ |
Ar/er/(I)r
I: ı/i/u/ü
اين پسوند ، پسوند زمان وسيع هست اگر در نقش صفت ظاهر شود، وجه صفتي مي‌باشد. كلمات ساخته شده با اين روش معني خود را حفظ كرده و كلماتي ماندگار (kalıcı) شده‌اند، مفهوم صفت فاعلي دارد.
|
Hepimizi güler yüzle karşıladı. |
همه‌مان را با رويي خندان پيشواز كرد. |
|
Döner en sevdiğim yemektir. |
دونر غذاي مورد علاقه‌ام هست. |
|
Yeni bir çalar saat almak istiyorum. |
يك ساعت زنگدار(زنگ زن) جديد ميخواهم بخرم |
|
Okurları yazarın yeni kitabını çok beğendi. |
خوانندگانش كتاب جديد نويسنده را خيلي پسنديدند. |
döner از فعل dönmek يعني چرخيدن ساخته شده است (نوعي كباب كه با چرخيدن سيخ عمودي و با حرارت از طرفين پخته مي شود.)
حالت منفي پسوند ذكر شده همان پسوند حالت منفي زمان وسيع يعني maz/mez هست.
|
Utan-maz adam |
آدم بي‌شرم، پررو |
|
Çık-maz sokak |
كوچه بن بست |
|
Omleti yanmaz tavada yapalım. |
املت را در ماهيتابه نسوز درست كنيم. |
|
Su geçirmez saat |
ساعت ضد آب (تحت‌الفظي : آب عبور ندهنده!) |
-an/-en
صفتا فاعلي از فعل مي‌سازد. ترجمه اين گونه وجه اسمي به شكل زير هست، مصدر فعل مربوطه را برداريد و در جمله زير قرار دهيد.
|
وجه صفتي |
معني |
مصدر |
|
bakan |
كسي كه در حال نگاه كردن هست |
bakmak |
|
ağlayan |
كسي كه در حال گريستن هست/گريان |
ağlamak |
|
gülen |
كسي كه در حال خنديدن هست/خندان |
gülmek |
ad-eylemler (isim-fiiller) : اسم-فعل (وجه اسمي) : اسم هايي هستند كه از فعل ساخته مي شوند در جمله مانند اسم به كار برده مي شوند و پسوندهاي صرفي مي‌گيرند.
با پسوندهاي –mAk، -mA و –Iş ساخته مي‌شوند.
-mAk: -mak/-mek
-mA: -ma/-me
-Iş: -ış/-iş/-uş /-üş
|
-mAk, -mA, -Iş |
|
|
Okula gitmek için evden çıktım. |
براي رفتن به مدرسه از خانه خارج شدم. |
|
Orhan kitap okumayı sever. |
ارهان كتاب خواندن را دوست دارد. |
|
Bayram tatili dinlenmemi sağladı. |
تعطيلي عيد استراحتم را فراهم كرد. |
|
Davranışlarını hiç beğenmiyorum. |
رفتارهاش را اصلا نمي پسندم. |