وجه امري : در زبان تركي، وجه امري فقط براي ضماير دوم شخص و سوم شخص به كار مي‌رود. براي دوم شخص به صورت مسقتيم و براي سوم شخص به صورت غير مستقيم بيان مي‌شود.
براي ضماير اول شخص از حالت درخواستي (istek kipi) استفاده مي‌شود
صرف منفي
فعل + -ma/-me + -acak/-ecek +پسوند شخص
|
Ben |
Yaz-ma-y-acağ-ım |
Gül-me-y-eceğ-im |
|
Sen |
Yaz-ma-y-acak-sın |
Gül-me-y-ecek-sin |
|
O |
Yaz-ma-y-acak |
Gül-me-y-ecek |
|
Biz |
Yaz-ma-y-acağ-ız |
Gül-me-y-eceğ-iz |
|
Siz |
Yaz-ma-y-acak-sınız |
Gül-me-y-ecek-siniz |
|
onlar |
Yaz-ma-y-acak-lar |
Gül-me-y-ecek-ler |
در تركي استانبولي دو مصوت كنار هم قرار نمي گيرد، به همين دليل بين پسوند نفي و پسوند زمان آينده حرف ميانجي y قرار مي گيرد. در اول شخص مفرد و جمع نرم شدگي صامت وجود دارد.
مثال :
|
Fatma bizimle gelmeyecek. |
فاطمه با ما نخواهد آمد. |
|
Bugün ders çalışmayacağız. |
امروز درس نخواهيم خواند. |
زمان آينده . . . . . . . . . . . gelecek zaman
صرف مثبت
فعل + -(y)acak /-(y)ecek +پسوند شخص
اگر آخرين حرف صدادار فعل ظريف باشد پسوند -(y)ecek و اگر كلفت باشد پسوند -(y)acak اشافه مي آيد.
|
آخرين حرف صدادار فعل |
پسوند |
|
a, ı, o, u |
-(y)acak |
|
e, i,ö,ü |
-(y)ecek |
|
فعل + mış/ miş/ muş/ müş + شناسه |
||||
|
شخص |
آخرين مصوت فعل |
|||
|
a, ı |
o, u |
e, i |
ö, ü |
|
|
ben |
-mış-ım |
-muş-um |
-miş-im |
-müş-üm |
|
sen |
-mış-sın |
-muş-sun |
-miş-sin |
-müş-sün |
|
o |
-mış |
-muş |
-miş |
-müş |
|
biz |
-mış-ız |
-muş-uz |
-miş-iz |
-müş-üz |
|
siz |
-mış-sınız |
-muş-sunuz |
-miş-siniz |
-müş-sünüz |
|
onlar |
-mış-lar |
-muş-lar |
-miş-ler |
-müş-ler |
ben gel-miş-im آمده‌ام al-mış-ım خريده‌ام
sen gel-miş-sin آمده‌اي al-mış-sın خريده‌اي
o gel-miş آمده است al-mış خريده است
biz gel-miş-iz آمده‌ايم al-mış-ız خريده‌ايم
siz gel-miş-siniz آمده‌ايد al-mış-sınız خريده‌ايد
onlar gel-miş-ler آمده‌اند al-mış-lar خريده‌اند
صرف منفي با ma/me به صورت mamış/memiş ساخته مي‌شود.
ben gel-me-miş-im نيامده ام almamışım نخريده ام
sen gel-me-miş-sin نيامده اي al-ma-mış-sın نخريده‌اي
o gel-me-miş نيامده al-ma-mış نخريده است
biz gel-me-miş-iz نيامده ايم al-ma-mış-ız نخريده‌ايم
siz gel-me-miş-siniz نيامده ايد al-ma-mış-sınız نخريده‌ايد
onlar gel-me-miş-ler نيامده اند al-ma-mış-lar نخريده‌اند
|
فعل در سوم شخص مفرد + پسوند سوالي + شناسه |
طرز سوالي طبق فرمول روبرو مي‌باشد : |
جدول : پسوند سوالي و شناسه؛ در اول شخص صامت ميانجي y بين دو مصوت قرار مي‌گيرد. در سوم شخص مفرد شناسه قبل از پسوند سوالي مي‌آيد.
|
شخص |
آخرين مصوت فعل |
|||
|
a, ı |
o, u |
e, i |
ö, ü |
|
|
ben |
-mış mıyım |
-muş muyum? |
-miş miyim? |
-müş müyüm? |
|
sen |
-mış mısın |
-muş musun? |
-miş misin? |
-müş müsün? |
|
o |
-mış mı? |
-muş mu? |
-miş mi? |
-müş mü? |
|
biz |
-mış mıyız? |
-muş muyuz? |
-miş miyiz? |
-müş müyüz? |
|
siz |
-mış mısınız? |
-muş musunuz? |
-miş misiniz? |
-müş müsünüz? |
|
onlar |
-mış-lar mı? |
-muşlar mı? |
-miş-ler mi? |
-müş-ler mi? |
ben gelmiş miyim? آمده ام؟ almamış mıyım? نخريده‌ام؟
sen gelmiş misin? آمده اي؟ almamış mısın? نخريده‌اي؟
o gelmiş misin? آمده است؟ almamış mı? نخريده است؟
biz gelmiş mi? آمده ايم؟ almamış mıyız? نخريده‌ايم؟
siz gelmiş mi-siniz? آمده ايد؟ almamış mısınız? نخريده‌ايد؟
onlar gelmişler mi? آمده اند؟ almamışlar mı? نخريده‌اند؟
در زمان گذشته نقلي گوينده وقوع فعل را يا از ديگران شنيده، يا بعدا فهميده و يا بعدا متوجه شده است.
|
Ali İstanbul'a gitmiş. |
علي به استانبول رفته است. (از مادرش پرسيدم و فهميدم) |
|
Aaa babam gelmiş. |
اِ بابام آمده است. (وقتي كه ماشين بابام را جلوي در ديدم.) |
|
Bu sözlerimle onu çok üzmüşüm. |
با اين حرفام او را خيلي ناراحت كرده‌ام. |
|
Bu saç modeli bana yakışmış mı? |
اين مدل مو بهم مياد؟ |
|
Benzine zam gelmiş. |
قيمت بنزين افزايش يافته است. |
|
|
|
|
|
حالت سوال در اول شخص مفرد به دو حالت زير است :
فعل + -mam/-mem + پسوند سوالي
فعل + -maz/-mez + پسوند سوالي + پسوند شخص
در ساير اشخاص به حالت زير است :
فعل + -maz/-mez + پسوند سوالي + پسوند شخص
|
اشخاص |
Gez- |
|
Bil- |
|
|
Ben |
Gez-mem mi? |
نمي گردم؟ (آيا) |
Bil-mem mi? |
نمي دانم؟ |
|
|
Gez-mez mi-y-im? |
نمي گردم؟ |
Bil-mez mi-y-im? |
|
|
Sen |
Gez-mez mi-sin? |
نمي گردي؟ |
Bil-mez mi-sin? |
نمي داني؟ |
|
O |
Gez-mez mi? |
نمي گردد؟ |
Bil-mez mi? |
نمي داند؟ |
|
Biz |
Gez-mez mi-y-iz? |
نمي گرديم؟ |
Bil-mez mi-y-iz? |
نمي دانيم؟ |
|
Siz |
Gez-mez mi-siniz? |
نمي گرديد؟ |
Bil-mez mi-siniz? |
نمي دانيد؟ |
|
onlar |
Gez-mez-ler mi? |
نمي گردند؟ |
Bil-mez-ler mi? |
نمي دانند؟ |
در سوم شخص جمع پسوند شخص قبل از پسوند سوالي مي آيد.
|
Hüsen seni sevmez mi? |
آيا حسين تو را دوست ندارد؟ |
|
Sen uçağa binmez misin? |
تو هواپيما سوار نمي شوي؟ |
|
Tansu yılandan korkmaz mı? |
تانسو از مار نمي ترسد؟ |
|
فعل در گذشته ساده + mı/mi/mu/mü ? |
طرز سوالي طبق فرمول روبرو مي‌باشد : |
|
شخص |
gelmek |
آمدن |
unutmamak |
فراموش نكردن |
|
ben |
geldim mi? |
آمدم؟ |
unutmadım mı? |
فراموش نكردم؟ |
|
sen |
geldin mi? |
آمدي؟ |
unutmadın mı? |
فراموش نكردي؟ |
|
o |
geldi mi? |
آمد؟ |
unutmadı mı? |
فراموش نكرد؟ |
|
biz |
geldik mi? |
آمديم؟ |
unutmadık mı? |
فراموش نكرديم؟ |
|
siz |
geldiniz mi? |
آمديد؟ |
unutmadınız mı? |
فراموش نكرديد؟ |
|
onlar |
geldiler mi? |
آمدند؟ |
unutmadılar mı? |
فراموش نكردند؟ |
|
Pazar günü sadece dinlendi. |
روز يكشنبه فقط استراحت كرد. |
|
Onlar çıkmadılar. |
آنها خارج نشدند. |
|
Geçen sene üniversiteden mezun oldular. |
پارسال از دانشگاه فارغ التحصيل شدند. |
سوالي صرف مثبت ..........olumlu soru çekimi
طرز سوال طبق فرمول زير مي باشد :
فعل + پسوند زمان عمومي + پسوند سوالي + پسوند شخص
|
اشخاص |
Gez- |
|
Bil- |
|
|
Ben |
Gez-er mi-y-im? |
مي گردم؟ (آيا) |
Bil-ir mi-y-im? |
مي دانم؟ |
|
Sen |
Gez-er mi-sin? |
مي گردي؟ |
Bil-ir mi-sin? |
مي داني؟ |
|
O |
Gez-er mi? |
مي گردد؟ |
Bil-ir mi? |
مي داند؟ |
|
Biz |
Gez-er mi-y-iz? |
مي گرديم؟ |
Bil-ir mi-y-iz? |
مي دانيم؟ |
|
Siz |
Gez-er mi-siniz? |
مي گرديد؟ |
Bil-ir mi-siniz? |
مي دانيد؟ |
|
onlar |
Gez-er-ler mi? |
مي گردند؟ |
Bil-ir-ler mi? |
مي دانند؟ |
در سوم شخص جمع پسوند شخص قبل از پسوند سوالي مي آيد.
|
Şemsiyeni bana verir misin? |
چتر را به من مي دهي؟ |
|
Onlar her yaz tatile giderler mi? |
آنها هر تابستان به تعطيلات مي روند؟ |
|
Çay sever misiniz? |
آيا چاي دوست داريد؟ |
توجه : بعضي اوقات حالت سوالي زمان عمومي مفهوم خواهشي يا امر نيز دارد.
|
Kapıyı kapatır mısınız? |
در را مي بنديد (لطفا در را ببنديد)؟ |
|
Bana yardım eder misin? |
به من كمك مي كنيد؟ |