فعل «بودن» در تركي استانبولي به صورت فعل مستقل به‌كار نمي‌رود بلكه به شكل «شناسه» به اسم اضافه مي‌شود. براي مثال در فارسي مي‌گوييم «من دانش آموز هستم» يا «من دانش آموزم». در تركي با اضافه شدن شناسه ساخته مي‌شود
استفاده از هر كدام از چهار حالت شناسه بستگي به مصوت آخر كلمه دارد كه در درس اول به آن اشاره شده است. بار ديگر اينجا نيز از طرز استفاده از پسوندهاي دو يا چهار حالته اشاره مي‌شود.
ضمير + اسم/صفت + شناسه
با توجه به جدول 2 (درس بخش دستور زبان آواشناسي )براي مثال استفاده از شناسه (پسوند شخص) چهار شكلي اول شخص به صورت زير خواهد بود:
جدول 2
|
سوم شخص جمع |
دوم شخص جمع |
اول شخص |
مصوت پسوند |
آخرين مصوت كلمه |
|
lar |
sınız |
ım |
ı |
a- ı |
|
ler |
siniz |
im |
i |
e- i |
|
lar |
sunuz |
um |
u |
o- u |
|
ler |
sünüz |
üm |
ü |
ö- ü |
حالا به مثال öğrenci نگاه كنيد، چون آخرين مصوت اين كلمه i هست بنابراين طبق جدول بالا پسوندهايي كه داراي مصوت i هستند انتخاب خواهند شد. در سوم شخص جمع طبق قاعده كاربرد پسوند جمع (مصوت‌هاي ظريف ler ، مصوت‌هاي كلفت lar) خواهد بود. .دقت كنيد در كلماتي كه به مصوت ختم شده‌اند و پسوند نيز با مصوت شروع مي‌شود حرف y ميانجي قرار مي‌گيرد. (در اين درس اول شخص مفرد وجمع اين گونه هستند.)
|
Öğrenci دانش آموز |
|
|
Ben öğrenciyim |
من دانش آموز هستم/ من دانش آموزم |
|
Sen öğrencisin |
تو دانش آموز هستي/ تو دانش آموزي |
|
O öğrenci |
او دانش آموز هست/ او دانش آموز |
|
Biz öğrenciyiz |
ما دانش آموز هست/ دانش آموزيم |
|
Siz öğrencisiniz |
شما دانش آموز هست/ دانش آموزيد |
|
Onlar öğrenciler |
آنها دانش آموز هستند/ آنها دانش آموزند |
در سوم شخص جمع پسوند lar/ler فقط در حالتي كه مبتدا جاندار باشد مي‌آيد. معمولا حذف مي‌شود.
Onlar öğrenci(ler) آنها دانش اموز هستند.
Bütün odalar sınıf همه اتاق‌ها كلاس هستند
تكيه (اداي هجا كمي با فشار زياد نسبت به ديگر هجاها) در هجاي پاياني اسم/صفت قبل از شناسه قرار مي‌گيرد. در سوم شخص مفرد به دليل نبود شناسه تكيه در هجاي آخر هست.
Ben öğrenCİyim من دانش آموز هستم
o öğretMEN او معلم است
حالت سوالي با آمدن پسوند پرسشي با توجه مصوت آخر ساخته مي‌شود. با توجه به مصوت i پسوند پرسشي mi انتخاب خواهد شد. همانطور كه در جدول بالا مي‌بينيد پسوند پرسشي بعد از اسم/صفت و قبل از شناسه قرار مي‌گيرد. و چون حرف آخر پسوند پرسشي مصوت هست حرف y در اول شخص مفرد و جمع استفاده مي‌شود. انتخاب شناسه نيز با توجه مصوت پسوند پرسشي خواهد بود.
Ben öğrenci miyim? من دانش آموز هستم؟/ من دانش آموزم؟
Sen öğrenci misin? تو دانش آموز هستي؟/ تو دانش آموزي؟
O öğrenci mi? او دانش آموز هست؟/ او دانش آموز؟
Biz öğrenci miyiz? ما دانش آموز هست؟/ دانش آموزيم؟
Siz öğrenci misiniz? شما دانش آموز هست؟/ دانش آموزيد؟
Onlar öğrenci mi? آنها دانش آموز هستند؟/ آنها دانش آموزند؟
نكته: پسوند سوالي براي سوم شخص جمع استثناست و مي‌توانيم پسوند جمع براي اسم/صفت را نياوريم.
Onlar öğrenciler mi? → Onlar öğrenci mi?
حالت منفي:
با توجه به اينكه مصوت آخر değil به معناي "نيست" i هست، بنابراين به ترتيب
değilim ، değilsin ، değil ، değiliz ، değilsiniz ، değil(ler)
به معناي نيستم، نيستي، نيست، نيستيم، نيستيد، نيستند هست.
Ben öğrenci değilim. من دانش آموز نيستم
Sen öğrenci değilsin تو دانش آموز نيستي
O öğrenci değil او دانش آموز نيست
Biz öğrenci değiliz ما دانش آموز نيستيم
Siz öğrenci değilsiniz شما دانش آموز نيستيد
Onlar öğrenci değil(ler) آنها دانش آموز نيستند
حالت سوالي با آمدن değil بعد از اسم/ صفت ساخته مي‌شود:
Ben öğrenci değil miyim? من دانش آموز نيستم؟
Sen öğrenci değil misin? تو دانش آموز نيستي؟
O öğrenci değil mi? او دانش آموز نيست؟
Biz öğrenci değil miyiz? ما دانش آموز نيستيم؟
Siz öğrenci değil misiniz? شما دانش آموز نيستيد؟
Onlar öğrenci değil mi? آنها دانش آموز نيستند؟
عبارت değil mi به معناي «مگر نه؟، اينطور نيست؟»، كاربرد زيادي دارد.آموزش زبان تركي در گفتار به صورت di mi نيز تلفظ مي‌شود.
ضمير پرسشي "" به صورت "nerede : در كجاست، كجاست" يا "neresi : كجايش است، كجاست" در اين نوع جمله‌ها به كار مي‌رود. البته خود nere به معناي "كجا" است و با پسوندهايي كه به اين كلمه اضافه شده در دروس بعد آشنا خواهيم شد.
Çocuklar nerede? بچه ها كجا هستند؟
Sınıf neresi? كلاس كجاست؟