در كلماتي كه اصالت تركي دارند، اگر اولين هجاي كلمه اي داراي واكه‌ي پيشين (e- i- ö- ü) باشد در هجا هاي بعدي هم واكه‌ي پيشين خواهد داشت، اگر هم اولين هجا داراي واكه پسين (a- ı- o- u) باشد هجاهاي بعدي واكه‌ي پسين خواهند داشت به عبارت ديگر واكه‌هاي يك كلمه يا پيشين هستند يا پسين. به اين قاعده هماهنگي پيشين-پسين (önlük-artlık uyumu) نيز گفته مي‌شود.
|
واكه هاي پسين |
واكه هاي پيشين |
||
|
yap-rak |
برگ |
Ye-şil |
سبز |
|
yıl-dız |
ستاره |
in-ce |
ظريف |
|
do-lu |
پر |
Öğ-ret-men |
معلم |
|
ku-lak |
گوش |
Yü-zük |
انگشتري |
در تركي پسوند‌ها هم از اين قاعده پيروي مي‌كنند. در كلمات چندهجايي پسوند‌ها تابع آخرين واكه‌ي كلمه هستند، يعني اگر آخرين واكه كلمه پيشين باشد پسوندي مي آيد كه داراي واكه پيشين است و بر عكس و اين قاعده شامل تمامي پسوندهايي مي‌شود كه اضافه مي‌شوند. براي مثال پسوند جمع (ler وlar ) در صورتي كه آخرين واكه‌ي كلمه پسين باشد از lar كه داراي واكه پسين هست استفاده مي شود و در صورتي كه داراي واكه پيشين باشد ازlerكه داراي واكه‌ي پيشين هست استفاده مي شود.
|
پسين |
|
پيشين |
||
|
ağaç-lar |
درخت‌ها |
|
ev-ler |
خانه‌ها |
|
kız-lar |
دخترها |
|
kedi-ler |
گربه‌ها |
|
yol-lar |
راه‌ها |
|
söz-ler |
سخن‌ها |
|
bulut-lar |
ابرها |
|
gözlük-ler |
عينك‌ها |
در كلماتي كه هماهنگي واكه‌اي وجود ندارد، هماهنگي بين پسوند با آخرين واكه خواهد بود.
|
selam |
Selam-lar |
سلام‌ها |
|
kalem |
Kalem-ler |
مداد‌ها |
|
otel |
Otel-ler |
هتل‌ها |
|
beton |
Beton-lar |
بتن‌ها |
هماهنگي واكه‌اي در پسوند‌هاي ديگر اضافه‌شده نيز ادامه مي‌يابد.آموزش زبان تركي هر پسوندي كه به كلمه اضافه مي شود واكه‌ي آن پسوند درحكم آخرين واكه براي تعيين نوع پسوند جديد مي‌باشد.
|
پسين |
|
پيشين |
||
|
kapı-lar-dan |
از درها |
|
ev-ler-den |
از خانه‌ها |
|
bulut-lar-ı |
ابرها را |
|
Kalem-ler-i |
مداد‌ها را |