انواع پسوند در دستور زبان تركي (بخش دوم)

یکشنبه ۲۴ آبان ۹۴ ۱۷:۳۶ ۴,۵۴۴ بازديد

پسوند بازگشتي ساخت فعل از فعل n

فعل بازگشتي (dönüşlülük) است يعني فعل به خود فاعل برمي گردد، به نوعي فاعل و مفعول يكي است. در تركي آذربايجاني نيز وجود دارد. در ترجمه فارسي شايد زياد مشخص نباشد ولي در كاربرد تركي آن فعلي كه با n آمده مشخص كننده اين حالت است.

süslemek	تزيين كردن	süslenmek	خود را مزين كردن
övmek	ستايش كردن(ديگري را)	övünmek	مفتخر شدن، فخر كردن
yıkamak	شستن	yıkanmak	استحمام كردن، شستشو شدن

Evde saatlerce gezindi.	توي خانه ساعت ها گشت كرد.
Oyuncular yıkanmaya gittiler.	بازيكنان رفتند حمام بكنند.

بعضا پسوند بازگشتي حرف l مي شود كه كاربردش كمتر از n هست.

bozmak	خراب كردن	bozulmak	خراب شدن
sarmak	فراگرفتن، محصور كردن	sarılmak	در آغوش گرفتن

حروف l همچنين مجهول ساز هم هست.

پسوند ساخت فعل از اسم le

le/la

از پسوندهاي بسيار فعال تركي است كه از اسم فعل مي سازد.

baş	سر، اول، آغاز	başlamak	آغاز كردن
göz	چشم	gözlemek	مشاهده كردن، منتظر بودن
serin	خنك	serinlemek	خنك شدن

Bu güz üniversiteye başlayacağım.	پاييز دانشگاه را شروع خواهم كرد.
Serinlemek için havuza geldim.	براي خنك شدن به استخر آمدمپ.

با آمدن حرف هاي n ، ş ، t بر سر اين پسوند، حالت هاي جديدي نيز به وجود مي آيد. (اين حروف خواص خود را دارند كه در بخش مربوطه اشاره خواهد شد. مثلا حرف ş مفهوم شراكتي يا متقابل را مي رساند. حرف n مفهوم عطف به خود، حرف t مفهوم تعدي به غير را مي رساند.

lAş, lAt, lAn

hasta	مريض	hastalanmak	مريض شدن
bir	يك	birleşmek	متحد شدن
serin	خنك	serinletmek	خنك كردن

پسوند ساخت فعل از اسم el/al

el/al

مفهوم شدن به اسم مي دهد، نوعي تغيير حالت را بيان مي كند:

düz	راست، درست	düzelmek	درست شدن
çok	زياد	çoğalmak	زياد شدن
az	كم	azalmak	كم شدن

Hastanın durumu düzeliyor.	وضع مريض بهتر مي شود.
Açık havada sıkıntım azalıyor	در هواي آزاد استرسم كم مي شود.

پسوند توليد كننده فعل مجهول از فعل

-(I)l

I: ı, i, i, ü

پسوند مجهول‌ساز است.

aç-	باز كردن	açıl-	باز شدن
yaz-	نوشتن	yazıl-	نوشته شدن
sev-	دوست داشتن	sevil-	دوست داشته شدن
kır-	شكستن	kırıl-	شكسته شدن

Galerideki tüm arabalar satılmış.

تمام ماشين‌هاي گالري فروخته‌شده است.

پسوند اشتقاقي فعل از فعل t

-t

پسوند تعدي ساز است. معمولا به آخر فعل هايي كه به مصوت يا l يا r ختم مي‌شوند مي‌آيد.

bekle-	منتظر بودن	beklet-	به انتظار گذاشتن
büyü-	بزرگ شدن	büyüt-	بزرگ كردن
anla-	فهميدن	anlat-	نقل كردن، فهماندن
azal-	كم شدن	azalt-	كم كردن
Otur-	نشستن	Oturt-	نشاندن

Tansu bugün beni üç saat bekletti.

تانسو امروز منو 3 ساعت معطل كرد.

فعل bekletti زمانش، گذشته ساده است (görülen geçmiş zaman). معني منتظر گذاشتن، كاشتن كسي سر جايي، به انتظار گذاشتن مي دهد.

پسوند ساخت فعل از فعل r

-(I)r

I: ı, i, i, ü

پسوند تعدي ساز است.

bit-	تمام شدن	bitir-	تمام كردن
piş-	پخته شدن	pişir-	پختن
iç-	نوشيدن	içir-	نوشاندن
aş-	گذشتن	aşır-	گذراندن

پسوند ساخت فعل از فعل dir

-dır /- dir; - dur /- dür

-tır /- tir; - tur /- tür

پسوند تعدي ساز هست، معادل تركي اش ettirgenlik eki . فعل متعدي(سببي آموزش زبان تركي) مي‌سازد . فاعل وقوع و انجام فعل را توسط فرد يا عامل ديگري انجام مي‌دهد. اكثرا با فعل هاي تك هجايي مي‌آيد. اگر فعل چند هجايي باشد با فعل هايي كه حرف آخر آنها /l/ يا /r/ و همچنين مصوت نباشد مي‌آيد.

Ölmek	مردن	Öldürmek	كشتن
Yaz-	نوشتن	Yazdır-	توسط ديگري نوشتن
Gül-	خنديدن	Güldür-	خنداندن
Sevin-	خوشحال شدن	Sevindir-	خوشحال كردن
Bil-	دانستن	Bildir-	آگاه كردن، گزارش دادن
Sil-	پاك كردن	Sildir-	توسط ديگري پاك كردن

Öğretmen tahtayı sildi.	معلم تخته را پاك كرد.
Öğretmen tahtayı esra’ya sildirdi.	معلم تخته را توسط اسرا پاك كرد.

برچسب ها: ساختار كلمات در دستور زبان تركي استانبولي,

انواع پسوند در دستور زبان تركي (بخش دوم)

زبان تركي ، آموزش زبان تركي استانبولي ،فيلم آموزش زبان تركي استانبولي،كتاب آموزش زبان تركي،آموزش رايگان زبان تركي،آموزش تركي